En Rusujo per Esperanto

akoj ?irka?prenas min, iu kisas min la? la rusa kutimo, kaj a?di?as ?oja, amika vo?o, esprimanta al mi fratan bonakcepton. Apena? mi povas respondi, ree mi estas

uj komprenis lin, kvankam li ne elparolis tre klare la diftongojn aj, oj, kaj, kiel ?iuj malgrandarusoj, ofte intermiksis la sonojn g kaj h. Sed li parolis tre flue, kiel en sia nacia lingvo. Mi anka? mirigis lin, ?ar mi tro malfortigis kelkajn kunmetitajn konsonantojn, kiel kv, kc, kaj, precipe, ?ar,

m neordinara impreso oni almetas tiun cirkonstancon, ke ni estis, rilate al niaj nacioj kaj vivadoj, tute malsimilaj, ke ni kunkomuniki?is nur per artefarita lingvo ankora? malofte eksperimentata en tiaj kondi?oj (mi atentigas, ke tiam nenia esperantista kongreso estis okazinta), oni komprenos, ke tiu situacio estis impresiga, kaj lasis al mi fortan kaj neforgeseblan memora?on. ?ajnis al mi ke mi estas transportata en ian son?on. Oni pripensu, ke de du semajnoj mi voja?is inter indiferentuloj; ke de tri tagoj mi ruli?is tage kaj nokte inter nekonataj homoj,

iel ?iuj homaj kreita?oj, ?i ne estas tute perfekta; oni povus eble iom plibonigi ?in. Sed mia sessemajna eksperimento montris al mi nerefuteble ke, en ?ia n

j de la fervojo. Dank' al mia amiko, mi tuj kaj facile aliris al la pordo de la stacidomo. Tie agrabla surprizo atendis min. Kelkaj junuloj kaj knaboj, kiujn mi konis per la korespondo de s-ro Speranskij kaj al kiuj mi skribis iafoje po?tkartojn esp

aj tutkore ?in proponos kaj vi ofendus lin grave, se vi nenion akceptus. ?e la pli altaj klasoj, tiu antikva tradicio anka? konservi?is, kaj enhavas ion grandan kaj simplan, tre malsimilan je nia gracie servema gastemeco franca. Ni francoj kutime super?utas per gratula?oj kaj afabla?oj niajn gastojn; ni insiste proponas la plej bonan

tagojn poste, kiam ne atendita kaj tre maloportuna re?matismo detenis min en mia ?ambro. Beda?rinde s-ino Speranska ne parolis esperante, kaj ni povis inter?an?i, sen tradukanto, nur malmultajn vortojn ruse a

j klasoj de la societo. Estis anta? konsentite kun mia amiko, ke ni voja?os kune en Rusujo, kaj, nome; vizitos la malnovan ?efurbon Moskvon. Sed neatendita maloportuna?o ne permesis, ke li prenu longan libertempon por forveturi malproksimen ekster Sumi. Tamen ni povis fari oftajn ekskursojn ?irka? tiu urbeto, ?ar lia ?iutaga de?oro estis finanta je la tria horo posttagmeze, kaj li povis disponi multajn liberajn tagojn, ?e la tribunalo, en kiu li estis oficisto, ?u la? speciala permeso, ?u pro la festaj tagoj, kiuj estas multegaj en la rusa kalendaro. Rusujo ja meritas esti la paradizo de la mallaboremuloj: ?io tie estas preteksto por senlaboreco, ne nur la diman?oj kaj la multaj festoj ortodoksaj, sed anka? oftaj nereligiaj solena?oj kaj datrevenaj nomfestoj de l' caro, de l' caredzino, de l'

unuaj impresoj post m

fremda gasto, kiu parolas lingvon tiel strangan, ?i metas sur la tablon bar?on kun vianda?o, fumantan kaj bonodoran, iom similan je franca bovbolita?o, kies bel?ajno estas al mi, malsata voja?anto, aparte dol?a kaj promesplena. Sed, anta? ol man?i, mi devas, la? la rusa kutimo, toasti kun mia mastro

n en ia maldol?a peklakvo, kiu donas al mia nerusa stomako fortan soifon. Male, miaj gastigantoj ?ajnas tre frandema

oj. ?ar ne fajrejoj, t. e. kamenoj, hejtas la rusajn domojn, sed centra fornego, iom komparebla kun tiuj de niaj bakistoj, konstruita tiel, ke ?ia ?ambro povu hejti?i per ?ia kontakto. Sekve, dum la vintra malvarmego, ne apud

i la?vole ?u ferladan kamentubeton, ?u kupran piedestaleton kaj kovrilon. Ver?inte akvon en la samovaron, oni ?utas en la centran tubon, sur la kradon, karberojn, kiujn oni ekbruligas per aertirado kun la helpo de l' ferlada kamentubeto. Kiam la karbo brulas kaj kiam e

n multepezan ilaregon, sed ?ia kuiristina mo?to

tas en la tekru?eto teo malhela kaj tre forta. La mastrino ver?as iom da ?i en la glasojn kaj almetas pli malpli da bolanta akvo por ?in malfortigi, la? la deziro de siaj gastoj. Samtempe, ?i proponas, sur la teleretojn, konfita?ojn, kiujn oni gustumas per malgrandaj pecetoj kune kun plenkuleretoj da teo. Tuj kiam unu glaso da teo estas malplena, la mastrino afable proponas alian, lavas la glason per iom da bolanta akvo, kiun ?i for?etas en la lavtaso

j aferoj, sekve ke ili devas renkonti unu la alian ?u en siaj oficejoj, ?u, kiel la virinoj, ?e siaj hejmoj, vi tuj komp

s iom sentebla. Inter gehomoj rusaj, ?i estas malofta. Viro bone edukita parolas al virino respekte kaj ?entile, sed kun neflatema seriozeco. Li ne timas trakti gravajn demandojn kaj siaflanke la virino respondas sen malvera honto kaj embaraso. En tio la rusa virino gajnas per vera indeco, kion ?i perdas per ?ajna flatiteco. Se ni, francoj, bonvolas ekzameni sincere nian sintenadon aminduman kaj spriteman anta? la virinaro, ni devas konfesi, ke sub ?ia afableca sed trompeca mantelo, ?i efektive kovras ian fundeton de vira malhumileco kaj de praava nepoluriteco rilate al esta?oj, kiujn ni certe tre amas, sed konsideras, pli

moroj de iliaj praavinoj. Anta? Petro Granda Moskovujo estis ricevinta, pro siaj rilatoj kun Bizantujo, morojn tre similajn je tiuj de la nuntempaj islamanoj. La virino estis ?losata en la "terem" kiel nun islamanino en sia "harem"; kiel ?i anka?, ?i estis neniam sendependa, submetite unue je sia patro, due je sia edzo, anta? kiu ?i estis nur egalrajtulino de siaj propraj infanoj. Dum la edzi?a festo, la patro donis al sia bofilo skur?on, per kiu tiu ?i tu?etis sian novan edzinon, kaj tio estis simbolo tre signifa, ?ar la Domestroj a? Mastrumo, verkita de pastro Silvestro, instruisto de l' caro Ivano Minaca, donas ja la sekvantajn konsilojn: "Se la edzino, la filo a? la filino ne atentas la parolojn kaj konsilojn de l' familiestro, ne a?skultas kaj timas lin, se ili ne obeas la ordonojn de la edzo, p

ezaj kaj superaj klasoj, kie la edzino ne estas plu servistin

acido de l' ?ampanvino, stimulis mian cerbon kaj forlogis min malpro

iel tipo de lando malvarmega, kaj oni ?in imagas nepre kun ne?o, glitveturiloj kaj lupoj; oni ne pripensas ke, kiel regiono preska? senmara, ?i havas malmoderan klimaton, malvarmegan vintre, sed tre varman somere. Dum mia ?eestado, t. e. de l' komenco de julio ?is la mezo de a?gusto (de la okcidenta jarstilo) la hidrarga

Tiuj ?emizoj estis diverse kaj hele koloritaj ru?e, blue, flave, viole. Kelkaj estis lukse broditaj, ?efe tiuj de junaj studentoj, kiuj dandis iomete anta? la sumianaj belulinoj. ?i tiuj, anka?, ?atis la vestojn diverskolorajn. Kompreneble, en tiu rusa promenularo, superis la neeviteblaj uniformoj, blankaj a? griza

usoj, sed e? la administracian rangon de la civilaj oficistoj, ?ar nenia alia nacio estas tiel oficiale hierar?iigita. ?iu rusa homo, havanta oficon

provas klarigi, el kio k

NG

inistraciaj. militist

ia registr

korne

de gubernio subl

- -

sekretario

isto ?tabrot?efo

esoro rot?efo

subkolonelo ?ipestr

o kolonelo ?ipestro d

listo - - igume

ilisto general-majoro k

to general-le?tenant

konsilisto generalo

neral-feldmar?alo gener

tiu de la oficiroj kaj ekleziuloj. Oni vidas, ekzemple, ke la administracia oficisto, havanta la rangon de sekretario de gubernio estas egalranga kun

sto, kiel scienculo, verkisto, kuracisto, aktoro. Kun la ?in'aj rangoj korespondas specialaj mo?taj titoloj, uzataj en la oficialaj rilatoj kaj en la korespondado. La ?inovniki de la 14-a ?is la 9-a rango havas la mo?tan titolon "via blagorodie" (via nobeleca mo?to), la 8-a

o. Tiu sistemo donas al ?i grandan brilon kaj forton apud la simplaj homoj, sed ?i i?as pli

imeco kun la junuloj. Tion kredeble ebligas la rusa sistemo de edukado: en la lernejoj la edukatoj povas vivadi kiel internuloj, sed tio estas pli malofta ol ?e ni, kaj se iliaj gepatroj ne lo?as en la sama urbo, ili prefere donas siajn gefilojn al la gardo de familioj, por ke ili povu lerni kiel eksteruloj kaj ?uadi vivadon hejman kaj pli liberan. Sed, e? la edukatoj, kiuj lo?as en la lernejo mem, havas iom da libereco kaj povas fo

por ili. Anka? la karaktero de niaj paroladoj al ili estas speciala. Se ni renkontas la dekdujaran filon de konatulo, tuj ni prenas ridetan mienon, ni penas nin "etigi" por egali?i kun tiu hometo, kiu responde afektas infanan ridet

olas, li konservas specialan indecon, pli?ustadire viran ol knaban. Kaj kun li, la plena?aj rusoj ordinare parolas serioze, klopodante lin altigi ?is si mem, plivole ol sin egaligi kun li. Mi estis tre surprizata konstati, ke rusaj dekdujaraj knaboj jam legas kaj ?atas verkojn kiel "Mortintaj animoj" de Gogol, "Revivi?o" de Tolstoj, kaj rusajn tradukojn de l' verkoj de V. Hugo kaj e? de Zola. La Rusoj ne timas doni al tiuj junaj cerboj plenan intelektan nutra?on. Kion valoras tiu sistemo de eduk

simi?is, ?ar la lo?antaro de Sumi ne estas noktovagema. En la silenti?intaj stratoj oni a?dis nur la klakilon de l' noktgardisto, kiu, per tiu brueto kompleze anta?informis pri sia alveno iliajn ?telistajn mo?tojn. Sub la centra kupolo de la pre?ejo

?ambro. Jam de tri noktoj mi ne estis ku?i?inta sur reala lito! Mi do ekrigardis kun anta?a da

ernan embarason, ?ar s-ro Speranskij ne povis deteni sian ridon, kiam mi demandis, kiel mi devas uzi tiun liton. Tiam, mi eksciis, ke la rusoj, por do

duobla vitrafenestro la dikan lankurtenon, anstata?antan niajn lignajn fenestrokovriloj