Vanden Vos Reinaerde

mstreeks 1130 den vorm aannam waarin zij ons bekend is(41), heet het van BERNARD DE NAISIL, die

e qu'en la tai

l bestookten vos op het oog had. Grimm heeft eene plaats aangehaald van GUIBERT DE NOGENT, die in 1124 stierf, waaruit blijkt, dat ten jare 1112 de verhalen van Reinaert en Isengrim zoo algemeen bekend waren te Laon in Noord-Frankrijk, dat men een mensch van een w

wijzen, is natuurlijk zelfs niet te gissen; maar wij weten dat beide vormen nevens elkander b

i en conten

pas vers m

content à

omloop waren(44), die waarschijnlijk wel de oudste zijn, d

en die te samen meer dan 30,000 verzen bevatten, alle takken (branches) van den

hun oordeel eenigsins uiteenloopt over de tijdsbepaling van hunne tegenwoordige vorm. Zoo zegt GRIMM(45): ?abgefasst sind die frühsten derselben [branches] wahrscheinlich von der zweiten h?lfte des zw?lften jahrhunde

s versions postérieures de compositions plus anciennes, selon toute apparence la plupart des morceaux qui composent pour nous aujourd'hui le Roman de Renart datent du treizième siècle. Quelques uns pourraient bien êt

ij ?reprirent pour ainsi dire en sous-?uvre, la remanièrent, la refirent, l'ornèrent, l'altérèrent dans tous les sens, suivant en cela leurs nouvelles idées et leurs nouvelles fantaisies. Ce travail, qui dura plus d'un siècle, eut pour fruit le R

t sterk afsteekt bij de drooger, eenvoudiger, minder kunstmatige manier van een vroeger tijdvak. Nu is het maar de vraag of het mogelijk is, van sommigen althans, den ouderdom met eenige juistheid aan te geven. Grimm zelfs is, gelijk wij zagen, slechts tot zeer algemeene rezultaten gekome

slechts tot het beoogde doel kunnen geraken, waarbij wij tevens o

s: niet in het oorspronkelijke; maar er bestaat eene Middenhoogduitsche vertaling van een ouder stuk, welks inhoud en algemeene gang grootendeels overeenkomt met de twintigste branc

r drie stukken geeft, nadat wij eerst eenige m

bedoelen is de Reinhart v

chanteklêr en Pinte; terwijl Uebelloch blijkbaar eene vertaling is van Malpertuis. Ook het woord villan, ?h?tte nicht leicht ein deutscher ?ltere

un po?me antérieur de Renart en fran?ais, et profitant de cette connaissance

l'imitation expresse d'un original fran?ais. Cet original sans doute n'existe plus; mais tels sont, ou pour mieux dire, tels dure

fransche branches wordt terug gevonden. Het laatste en uitvoerigste, vs.

rste verhalen niet bevat, en dat de fransche branc

stoire ès p

nsche branches het geval was, voelde ROTHE reeds(55). Fauriel is het met hem eens, als hij zegt(56): ?Les trouvères combinèrent de la manière la plus arbitraire, dans plus d'une des grandes branches du roman, des fables composées séparément, et faites pour rester séparées....

t de verschillende verhalen oorspronkelijk niet tot elkander behoorden, niet als eene ondeelbare eenheid zijn te beschouwen, niet vormen ?une véritable unité

hij die reeds zoo in zijn voorbeeld verbonden aantrof, is niet uit

in

buoch zesa

ngr?nes

uitscher de verschillende branches had te samen gevoeg

in

az buoch

sengr?

wel onbeslist za

iterlijk in de eerste helft der twaalfde eeuw valt; naar den geheelen toon te oordeelen moet het echter eer tot de laatste ja

ails onderling gemeen hebben, maar zelfs een aantal letterlijk gelijkluidende regels. Dat zij eene omwerking van het ouder fransche stuk, dat aan den Reinhart ten grondslag lag, vormen, valt

he.... contiennent en entier le récit des vingts-trois premiers chapitres du premier livre du Reineke Fuchs [en dus ook van onzen Reinaert]. Pour le reste seulement, cette branche du Roman de Renart diffè

r onbepaald en leidt

s gaat veel verder. Hij beweert dat de estoire, l'escrit, dat het fransche stuk als zijn origineel aangeeft (vs. 6959, 10036

de aandacht op een aanta

dere vertaald is, maar er volgt nog niet noodzakelijk uit, dat het vlaamsc

end uit, ?in vs. 10493 laet hy zelfs het vlaemsche woord willecome staen, op dezelfde plaets waer hy he

Reinaert komt om hem ten hove

, hele

sijt mi

eeft het Fran

li Renarz,

dit laatste bewijs beslist! Maar

ord willekome ook in d

?Willekome,

ging; want zoo het woord al ontegenzeggelijk duitsch en v

en geschreven Renart Le Nouv

apostole à

gas, ki

nt à

vo fille ai

sera wa

naus et a

haut le s

khiere, go

i respont

enape wi

armede MéONS derde deel aan

s a le c

enart

e, bien v

ar vos ve

aar men immers in de Chroniques de Normandie van BENOIT

es lices

vre, si

t als ?accueillir, souhaiter

in zijn voorbeeld vond, of anders het hier uit zichzelf invoerde, daar hij stellig een Vlaming was, ge

geene bewijskracht hebben, en wij moeten

icht en de fransche branche doorloopend vergelijkt met den mhd. Reinhart, die het oudere fransche origineel vertegenwoordigt, dan moet er wel licht opgaan

e uitkomsten zoodanig

cht, en wordt evenmin in het fransche als vlaamsche stuk aangetroffen, zoodat dit waarschijnlijk een toevoegsel van den GLICHES?RE is, daar het toch niet aannemelijk

ansche branche nader aan het Mhd. dan onz

e reht he

sprechen

in eines

Br?n der

ngt Bruns li Ors zich toch in het geding (9705), hetgeen wel een uitvloeisel van de vroegere voorstelling kon zijn. Buitendien vinden

ant, nu

man brin

iu wese

hart haar, die veel grooter is, onmogelij

Grimbers li tesson

t for

isié, ne t

j zich vervolgens to

clamor e

i vostre

bestes

.......

crient ne

aakt, wordt in het Mhd. des konings ?zornege mu

ir m?n

der fuhs

en r?men

den t?t a

woedend, dat de haas van sch

bestuont i

he wordt 's konings woed

rois vit

prist du

a fait d

nist por l

lent drec

t si hard

ngler qui

ire sospir

ot Coarz

deus jors les

men nu in onzen vlaa

graven wordt, zegt

c hiez s

en, sinen

r s?ne l

art schier

Fransch, vs. 10

s, prenez

ire Bruia

l'ame de

nmi cele

s une s

plain et

on d'autr

Bruns, vost

l'estol

ie tant

is el com

i autre d

enciée l

dis, li

r cele tr

ax chant

Brichemer

i ors, dist

art l'ame

vegile f

nt a la

rtèrent en

et Mhd. In den Reinaert leest men allee

onse vigil

llen wise

e, ter eer

........

oot was sci

emen hore

hinnen,

acebo

se, die daer

oc, in war

t ware on

der siele

die siele

igilie gh

Coppen in d

r den Reinaert kan bewerkt zijn, daar in het laatstgenoemde stuk Bruun niet genoemd wordt als zanger van

egt en daar van zijne koorts genezen wordt, waaruit blijkt dat de verslagene eene he

t sich ?f da

w?len er

iu sag

im des r

e ?f er

c gienger

im vrem

az hu

gotes ges

erug, hoewel het daar niet op zijne juiste p

Coars, li li

trembloit

les avoi

u, or les

ombe dam

ele fu

volt d'i

ormir sor

af legt, voorgevende kiespijn te hebben, waarvan hij ook beweer

middelen te baat neemt om den koning tegen zijn vijand op te zetten; misschien is het zelfs alleen het werk van een afschrijver. Maar

n nog al af van het Mhd.; maar ook hier hebben wij twee plaatsen die bewijzen,

t deze, in de fransche branche, dat hij vanzelf reeds op weg z

lleus mengi

ntvangen, en hun zet men een goed maal voor

fère con g

e, avoie

et mes po

me sui d

en mengié

iel en fre

emt ?cest bon miel frès et novel", is hier geheel op hare pla

zooveel van ?ere vremder niewer spise" gegeten had, dat hij niet kon loopen; en toch was het maar eene onedele spijs

ic eten d

niet mach

te smalen, ten einde den beer des te beter om den tuin

ieve Vos

nich dus

hij ter zelfder plaatse die ver

rsche ho

tdrukking in den vlaamschen tekst gekomen is, als men daarin eene o

hem naar zijne burcht trekken: dáár voor de deur zittende ziet hij den mis

zorne nicht e

n übellich

et fransche gedicht v

Brun de loi

mis parmi

tuis sa

crient os

ser que Br

rz deus g

........

estoit

i pot resp

vet plus q

beeren vlucht door de rivier in het verloren ouder fransche gedicht kan gestaan hebben(64); maar dit is onwaarschijnlijk, daar de nieuwere branche zich gehe

in het Mhd., volgens GRIMMS opmerking ?der ganze vortrag hier eine leidige zu

. Maar als Reinaert zich opmaakt naa

e machter

: ?Got be

sen lü

ch nicht

n het Fransc

oucha ade

oiz se ren

igna por l

nt Noble,

en grant

ekt in het vl

n de drie stukken weder geheel uit een

nche onmogelijk naar onzen vlaamschen Reinaert kan zijn vertaald, zoo als WILLEMS als bewezen aannam; want herhaaldelijk trof

de enkele fransche woorden, als morseel, museel, enz. die er in voorkomen, ik laat zelfs hier het woord male buiten reken

differma

die alleen door vergelijking met het Fran

eft ooc niem

oninc, m

dat hi li

ocht hire

eekenis van zelfs, zelfs niet, die hier ge?ischt wordt. Alleen het fra

te de pu

ex ne po

aar R. alle die

bien ch

coue ou

a fet gran

arbre le

lia par la

tting betreft als de bijzonderheden in de enkele tafreeltjes. Is het nu te verwachten, dat de minder voortreffelijke redaktie eene navolging zou zijn van

het andere werd bewerkt, omdat er in beiden zoovele regels zijn, die blijkbaar letterlijk met elkander overeenkomen; maar het zou niet onmogelijk zijn dat de Reinaert ee

hetzelfde verhaal zouden hebben bestaan: 1) de oudste, wier inhoud ons GLICHES?RE heeft bewaard, 2) de eer

eene bepaalde uitkomst leiden. Ten einde die zoo doeltreffend mogelijk te maken, moeten wij ee